Uzależnienie dzieci od gier, internetu i telefonów komórkowych
Różne media towarzyszyły ludziom. Początkowo były to mimowolne odgłosy,potem tworzone dźwięki, które stopniowo przemieniły się w język i mowę. Kiedyś ludzie porozumiewali się za pomocą znaków, malowideł, współcześnie przybierały one charakter wirtualny, np. emotikony i memy lub realny-jak graffiti czy znaki drogowe. Wszystkie wcześniejsze formy komunikacji społecznej spotykane w rozwoju człowieka obecne są, chodź w zaawansowanej formie, w mediach współczesnych , zarówno tych tradycyjnych-jak książka drukowana, film, sztuka piękna jak i w nowych mediach.Nowe media są interaktywne i umożliwiają formy komunikacji online.Media wytworzone przez człowieka służyły wymianie informacji, ekspresji emocji i uczuć.
Współcześnie jednak zaawansowane technologie informacyjno-komunikacyjne często wyzwalają zachowania, które nie służą rozwojowi ludzi, a wręcz ten rozwój upośledzają, prowadząc do utraty zdrowia i życia. Dynamiczny rozwój mediów elektronicznych(komputery, internet, gry sieciowe, smartfony oraz inne media interaktywne, które umożliwiają komunikację online) oraz wzrost ich dostępności skutkują tym, iż wzrasta skala zachowań problemowych, ryzykownych u małoletnich dzieci i nastolatków. Przyczyniają się do tego niewłaściwe zachowania rodziców w środowisku domowym. Rodzice nie rozmawiają ze swoimi dziećmi wystarczająco długo i intensywnie by pogłębiać istniejące więzi i budować wzajemne zaufanie oraz nie potrafią rozpoznawać i reagować na nieprawidłowe zachowania dzieci , ich problemy.
Do niewłaściwych zachowań rodziców zaliczyć można m.in.:
-mówienie do dziecka, gdy dziecko lub rodzic w tym samym czasie korzysta z nowych technologii np. telefonu
-dawanie przyzwolenia na korzystanie z nowych technologii przy jedzeniu czy karmieniu oraz w trakcie innych czynności rodzinnych, np. podróżowaniu samochodem, w trakcie wizyt u członków rodziny
-nieustanne przeszukiwanie sieci, sprawdzanie poczty elektronicznej, czatowanie itd.
-spędzanie wolnego czasu przed ekranami nowych technologii
-niewyznaczanie w domu stref wolnych od mediów oraz jasnych zasad korzystania z tych technologii
-brak konsekwencji w przestrzeganiu uprzednio ustalonych zasad i reguł medialnych
-brak zainteresowania medialnymi aktywnościami dzieci oraz ich wirtualnymi znajomymi -ignorowanie informacji o niedostosowaniu treści przekazów do wieku małoletniego
Do pozytywnych zachowań medialnych z kolei zaliczamy m.in.:
-wyraźne określenie czasu i miejsca korzystania z mediów oraz wytyczenie sfer wolnych od technologii
-monitorowaniu aktywności sieciowej dzieci oraz rozmowy z dziećmi na temat treści wspólnie oglądanych przekazów medialnych
-prowadzenie rozmów z dzieckiem bez udziału nowych technologii oraz inicjowaniu w środowisku domowym działań (np. zabaw, prac domowych)
-uczenie koncentracji na jednym zadaniu, w myśl zasady „jeśli rozmawiamy, to nie gramy na komputerze”, „jeśli odrabiamy lekcje, to nie oglądamy telewizji”
-systematyczne uczenie bezpiecznych zasad korzystania z sieci oraz przedstawianie konsekwencji zachowań ryzykownych, np. kontaktu poprzez sieć z obcymi osobami
Współcześnie, głównym problemem małoletnich jest korzystanie z nowych technologii. Gry sieciowe, filmy, reklamy, bajki, niektóre programy telewizyjne promują często niewłaściwe, a nawet destrukcyjne wzorce zachowań. Wpływają na niskie poczucie wartości u dzieci, nieakceptowania swojego wyglądu, zachowania. Dzieci zaczynają oceniać siebie i innych. Są ofiarami agresji rówieśniczej, sami wchodzą w rolę agresorów. Nie radzą sobie w sytuacjach problemowych, stresujących, w związku z tym rozładowują swoją agresję i frustrację oraz poszukują wsparcia u przypadkowych osób w wirtualnym świecie. Czynią tak również ,by zapełnić emocjonalną pustkę, którą odczuwają w środowisku domowym. Dają się uwodzić i padają ofiarą działań przestępczych. Wszelkie uzależnienia dzieci mogą wynikać z więzi i relacji pomiędzy rodzicami, opiekunami.
Znane są trzy negatywne modele rodziców:
- rodzic autorytarny- ustala wyraźne reguły i konsekwentnie je egzekwuje, nawet w sytuacji, gdy nie służą one ani jego relacji z dzieckiem, ani też rozwojowi samego dziecka. W takim przypadku małoletni w różnym stopniu i zakresie poddaje się dyscyplinie lub buntuje przeciw narzuconemu porządkowi. Towarzyszą temu emocje (zarówno u rodzica jak i dziecka) są to: agresja, frustracja i strach.
- rodzic „bombardujący miłością”- który nie formuje żadnych jasnych reguł, natomiast wymaga od dziecka bezwzględnej lojalności, przywiązania, akceptacji w zamian za miłość rodzicielską. Dorosły wyraża uczucia i udziela wsparcia emocjonalnego, tylko wtedy , gdy dziecko poprzez swoje zachowania intuicyjnie zaspokaja potrzeby emocjonalne rodzica. -rodzic nieobecny- nie angażuje się w sprawy dziecka, nie potrafi nawiązać z nim kontaktu w podstawowych obszarach życia codziennego.
Przeciwieństwem trzech opisanych modeli jest tzw, rodzic obecny, który buduje swój autorytet w oparciu o autentyczne , systematyczne kontakty z małoletnim oraz znajomość jego problemów i dylematów. Cechuje go:
-ciągły i dobry bezpośredni kontakt z dzieckiem,
-znajomość jego kolegów i przyjaciół, -zainteresowanie pasjami dziecka,
-wykazywanie cierpliwości i gotowości wysłuchiwania o jego zainteresowaniach, planach i obawach,
-wykazywanie się determinacją w kontaktach z dzieckiem, nawet w sytuacjach, gdy dziecko się z tych sytuacjach wycofuje, -komunikowanie szczerze i otwarcie dziecku swojej miłości, akceptowanie,
-dążenie do porozumienia i kompromisu.
Sukcesem gwarantującym wyjście dziecka, nastolatka z uzależnienia jest poprawna komunikacja w rodzinie, zmiana niekonstruktywnych myśli rodzica na temat samego siebie, dziecka i własnej rodziny oraz wzmocnienie więzi między rodzicem a dzieckiem.
Opracowała Sylwia Mikolasek w oparciu: Agnieszka Ogonowska „Uzależnienia medialne”"